Krótkie wprowadzenie
Stęp jest najwolniejszy spośród wszystkich chodów konia. Nazywa się go chodem czterotaktowym — możemy usłyszeć cztery uderzenia kopyt o ziemię. Czy to jak koń stawia kończyny, jest przypadkowe? Nie. Istnieje ściśle określona kolejność. Liczyć zaczynamy od lewej tylnej, następnie lewa przednia, prawa tylna i prawa przednia. Jak widać, na samym początku koń zaczyna od tylnej, następnie w ruch idzie po tej samej stronie przednia kończyna i znów wracamy na tył, ale tym razem po drugiej stronie i znów przód. Schematycznie, prawda? Stęp jest chodem kroczącym, ponieważ nie występuje w nim faza zawieszenia, podczas której żadna z nóg nie dotyka podłoża. W stępie wyróżnia się symetrię dwunożną.
Przedstawię teraz wam opis kinematyczny stępa, dla konia poruszającego się z prędkością 1,6 m/s.
Stęp pośredni jest chodem niewymuszonym o średniej długości wykroku. Koń musi być postawiony na pomoce. Jego krok jest energiczny, koń idzie w rozluźnieniu. Stawia równomierne i zdecydowane kroki. Warto zaznaczyć, że kopyto tylne przekracza ślad kopyta przedniego. Jeździec powinien mieć lekki, miękki i stały kontakt z pyskiem konia — tak, by koń miał możliwość na naturalny ruch szyi i głowy.
Stęp zebrany jest bardzo trudnym chodem, ponieważ bardzo łatwo zgubić czterotaktowość chodu — konie często wpadają w innochód. Główną przyczyną tego jest słaby grzbiet konia. Koń ze słabym grzbietem nie radzi sobie w zebraniu, ratuje się poprzez naprężenie grzbietu. Traci wtedy równowagę i gubią się cztery takty. W prawidłowym stępie zebranym koń jest postawiony na pomoce, porusza się zdecydowanym krokiem naprzód. Wyraźnie jest zaznaczone uniesienie i zaokrąglenie szyi, które wykazuje samoniesienie. Koń ma głowę zbliżoną do pionu. Jeździec ma lekki kontakt z pyskiem konia. Szczególnie ważne jest zaangażowanie tylnych kończyn konia — widać mocną pracę stawów skokowych. W porównaniu do stępa pośredniego wykrok w stępie zebranym jest krótszy, natomiast kończyny są unoszone wyżej. Wynika to z faktu, że w stępie zebranym zgięcie w stawach jest większe.
W stępie wyciągniętym widać zdecydowane poszerzenie ram zwierzęcia. Koń kroczy bez pośpiechu, z maksymalnym wykrokiem kończyn. Tylne kopyta zdecydowanie przekraczają ślady kopyt przednich. Koń wyciąga szyję i głowę w przód i w dół, z nosem znajdującym się zdecydowanie przed pionem. Kontakt jeźdźca z pyskiem konia powinien być zachowany i umożliwiający wyciągnięcie szyi.
Stęp swobodny, jak sama nazwa wskazuje, ma pozwolić zwierzęciu na kroczenie w rozluźnieniu. Koń powinien swobodnie wyciągnąć i obniżyć głowę i szyję. Nie oznacza to, że koń ma iść jak muł z nogi na nogę. Kopyta kończyn tylnych muszą przekraczać ślady pozostawione przez kopyta przednie. Świadczy to o jakości stępa swobodnego.
Stęp na luźnej wodzy wykonywany pomiędzy ćwiczeniami jest dla konia lepszą nagrodą od smakołyku. Koń może wtedy rozciągnąć mięśnie i pozwolić sobie na krótką regenerację.
Mówiąc o stępie, nie możemy używać określenia "impuls". Wynika to z faktu, że stęp nie jest chodem biegnącym, tylko kroczącym. Określenia impuls używamy tylko w przypadku chodów z fazą zawieszenia.
W L klasie ujeżdżenia należy zaprezentować stęp pośredni i swobodny. W P klasie dochodzi stęp wyciągnięty. Stęp zebrany pojawia się w programach klasy N ujeżdżenia. Dodatkowo w tej klasie występuje też półpiruet w stępie.
Wyróżniamy również stęp hiszpański, który wywodzi się z Hiszpanii. Jest to chód widowiskowy, z wysoką kadencją kończyn przednich. Chód ten można zaliczyć do widowiskowych sztuczek, które z chęcią są oglądane i fotografowane, jednak warto zaznaczyć, że sam stęp hiszpański nie określa poziomu wyszkolenia konia i nie wpływa na jego kondycję. Co najwyżej bardzo męczy zwierzę, gdyż jest zmuszane do nienaturalnego podnoszenia kończyn.
Ufff... I to by było na tyle. Ponad trzy strony A4 samego tekstu. Mam nadzieję, że nie przytłoczyłam was tą wiedzą. Jednak jak już o czymś pisać, to porządnie — od A do Z.
Czy post okazał się przydatny? Dowiedzieliście się z niego czegoś nowego?
Biomechanika chodu
Koń idący stępem porusza się z prędkością od 1,2 do 1,8 m/s. Długość kroku wynosi od 1,5 do 1,9 m więc częstotliwość kroku to 0,8 - 1,1 krok/s. Czas podparcia pojedynczej kończyny szacuje się na 65-75% kroku. Warto zaznaczyć, że przy stępie zebranym średnia prędkość wynosi 1,37 m/s, natomiast przy stępie wyciągniętym wynosi już 1,82 m/s przy niewielkim wzroście częstotliwości kroku.Przedstawię teraz wam opis kinematyczny stępa, dla konia poruszającego się z prędkością 1,6 m/s.
- czas trwania kroku wynosi 1,09 s,
- czas trwania fazy podparcia wynosi 0,69 s,
- czas trwania fazy płynięcia wynosi 0,4 s,
Wyżej wymienione fazy dotyczą pojedynczej kończyny w czasie kroku. Faza podparcia zawiera prostowanie nogi z kontaktem kończyny na wierzchołku kopyta i pełnym kontaktem kopyta z ziemią, wyprostowanie nogi z pozycją środkową podparcia nogi oraz zginanie nogi z kontaktem na wierzchołku kopyta i odrywaniem kopyta od podłoża. Faza płynięcia, czyli faza uniesienia nogi nad ziemią zawiera fazę przyspieszenia kopyta, pozycję środkową płynięcia kopyta nad ziemią oraz zwolnienie kopyta.
Zakres ruchu stawów w kończynach
Gdy chodzimy, nie myślimy o tym, w jaki sposób nasz organizm radzi sobie z pokonywaniem odległości. On to robi i już. Nie musimy myśleć, że w danej chwili nasze kolano się zgina, zgina się staw skokowy etc. Jednak skoro już opisujemy szczegółowo stęp, to warto zwrócić uwagę również na ruch stawów.
Zakres ruchu stawów w kończynie przedniej – w stopniach (º)
|
|
| Ramię |
13,1º
|
| Łokieć |
51,1º
|
| Nadgarstek |
68,7º
|
| Staw pęcinowy |
60,2º
|
Zakres ruchu stawów w kończynie tylnej – w stopniach (º)
|
|
| Biodro |
24,8º
|
| Kolano |
39,1º
|
| Staw skokowy |
35,6º
|
| Staw pęcinowy |
71,8º
|
Z tabeli możemy odczytać, że większy zakres ruchu posiada staw pęcinowy kończyny tylnej w porównaniu do przedniej. Przyjmuje on większe obciążenia i jest bardziej narażony na kontuzje.
Osiem faz ruchu
 |
| Kolejność stawiania kończyn w stępie wraz z fazami ruchu |
Pierwsza faza — podparcie trójnożne
Koń oparty jest na obu kończynach tylnych oraz na lewej przedniej, prawa przednia jest w zawieszeniu.
Druga faza — podparcie dwunożne
Koń jest oparty na kończynach przekątnych, czyli na lewej przedniej i prawej tylnej.
Trzecia faza — podparcie trójnożne
Oparcie na obu kończynach przednich oraz na prawej tylnej. Kończyna lewa tylna znajduje się w fazie zawieszenia.
Czwarta faza — podparcie dwunożne
Koń opiera się na kończynie prawej przedniej i prawej tylnej, które są w rozkroku. Kończyny lewa tylna i lewa przednia nie mają kontaktu z podłożem, są w skrajnym zbliżeniu do siebie — tworzą literę V.
Piąta faza — podparcie trójnożne
Koń oparty jest na obu kończynach tylnych oraz na prawej przedniej, lewa przednia jest w zawieszeniu.
Szósta faza — podparcie dwunożne
Koń jest oparty na kończynach przekątnych, czyli na prawej przedniej i lewej tylnej.
Siódma faza — podparcie trójnożne
Oparcie na obu kończynach przednich oraz na lewej tylnej. Kończyna prawa tylna znajduje się w fazie zawieszenia.
Ósma faza — podparcie dwunożne
Koń opiera się na kończynie lewej przedniej i lewej tylnej, które są w rozkroku. Kończyny prawa tylna i prawa przednia nie mają kontaktu z podłożem, są w skrajnym zbliżeniu do siebie — tworzą literę V.
 |
| Grafika pochodzi z książki "Biomechanika ruchu konia dla jeźdźców" K. Blignault |
Rodzaje stępa
Dobrnęliśmy do półmetka. Pisząc ten tekst, nie wiedziałam, że można aż tak rozpisać się o stępie. Podejrzewam, że wy także nie zdawaliście sobie z tego sprawy. Wracając do tematu, każdy jeździec powinien wiedzieć jakie rodzaje stępa wyróżniamy. Jednak z doświadczenia wiem, że jednak nie jest to taką oczywistością. Podczas sześciu tygodni półkolonii, na których byłam instruktorką, tylko troje dzieciaków było w stanie odpowiedzieć poprawnie na pytanie "wymień rodzaje stępa". Przykre.Stęp pośredni jest chodem niewymuszonym o średniej długości wykroku. Koń musi być postawiony na pomoce. Jego krok jest energiczny, koń idzie w rozluźnieniu. Stawia równomierne i zdecydowane kroki. Warto zaznaczyć, że kopyto tylne przekracza ślad kopyta przedniego. Jeździec powinien mieć lekki, miękki i stały kontakt z pyskiem konia — tak, by koń miał możliwość na naturalny ruch szyi i głowy.
Stęp zebrany jest bardzo trudnym chodem, ponieważ bardzo łatwo zgubić czterotaktowość chodu — konie często wpadają w innochód. Główną przyczyną tego jest słaby grzbiet konia. Koń ze słabym grzbietem nie radzi sobie w zebraniu, ratuje się poprzez naprężenie grzbietu. Traci wtedy równowagę i gubią się cztery takty. W prawidłowym stępie zebranym koń jest postawiony na pomoce, porusza się zdecydowanym krokiem naprzód. Wyraźnie jest zaznaczone uniesienie i zaokrąglenie szyi, które wykazuje samoniesienie. Koń ma głowę zbliżoną do pionu. Jeździec ma lekki kontakt z pyskiem konia. Szczególnie ważne jest zaangażowanie tylnych kończyn konia — widać mocną pracę stawów skokowych. W porównaniu do stępa pośredniego wykrok w stępie zebranym jest krótszy, natomiast kończyny są unoszone wyżej. Wynika to z faktu, że w stępie zebranym zgięcie w stawach jest większe.
W stępie wyciągniętym widać zdecydowane poszerzenie ram zwierzęcia. Koń kroczy bez pośpiechu, z maksymalnym wykrokiem kończyn. Tylne kopyta zdecydowanie przekraczają ślady kopyt przednich. Koń wyciąga szyję i głowę w przód i w dół, z nosem znajdującym się zdecydowanie przed pionem. Kontakt jeźdźca z pyskiem konia powinien być zachowany i umożliwiający wyciągnięcie szyi.
Stęp swobodny, jak sama nazwa wskazuje, ma pozwolić zwierzęciu na kroczenie w rozluźnieniu. Koń powinien swobodnie wyciągnąć i obniżyć głowę i szyję. Nie oznacza to, że koń ma iść jak muł z nogi na nogę. Kopyta kończyn tylnych muszą przekraczać ślady pozostawione przez kopyta przednie. Świadczy to o jakości stępa swobodnego.
Ciekawostki
A teraz czas na kilka ciekawostek. Nie wiem, czy wiecie, ale stęp jest najważniejszym i najtrudniejszym z chodów. Bardzo ciężko wpłynąć na jego poprawę. Często nie przykładamy do niego wagi, stępujemy, by stępować, a to jest poważnym błędem.Stęp na luźnej wodzy wykonywany pomiędzy ćwiczeniami jest dla konia lepszą nagrodą od smakołyku. Koń może wtedy rozciągnąć mięśnie i pozwolić sobie na krótką regenerację.
Mówiąc o stępie, nie możemy używać określenia "impuls". Wynika to z faktu, że stęp nie jest chodem biegnącym, tylko kroczącym. Określenia impuls używamy tylko w przypadku chodów z fazą zawieszenia.
W L klasie ujeżdżenia należy zaprezentować stęp pośredni i swobodny. W P klasie dochodzi stęp wyciągnięty. Stęp zebrany pojawia się w programach klasy N ujeżdżenia. Dodatkowo w tej klasie występuje też półpiruet w stępie.
Wyróżniamy również stęp hiszpański, który wywodzi się z Hiszpanii. Jest to chód widowiskowy, z wysoką kadencją kończyn przednich. Chód ten można zaliczyć do widowiskowych sztuczek, które z chęcią są oglądane i fotografowane, jednak warto zaznaczyć, że sam stęp hiszpański nie określa poziomu wyszkolenia konia i nie wpływa na jego kondycję. Co najwyżej bardzo męczy zwierzę, gdyż jest zmuszane do nienaturalnego podnoszenia kończyn.
Czy post okazał się przydatny? Dowiedzieliście się z niego czegoś nowego?
2 komentarzy
Fajnie, że piszesz o stępie. Z uwagi na jego prędkość, uważa się go raczej za chód "początkujących jeźdźców". Mało kto tak naprawdę zdaje sobie sprawę, jak trudne jest osiągnięcie w nim perfekcji. Pomijając fakt, że nota, którą można za jego prawidłowe wykonanie dostać (na zawodach) ma dużą wagę, jeździec który nie umie rozstępować konia, nawet jeśli skacze niewiadomo jak trudne szeregi, to "kaleka". (dobra, przyznam, ujeżdżeniowiec się we mnie odzywa:)).
OdpowiedzUsuńMam tylko jedną małą uwagę. W swoim poście napisałaś, że stęp zebrany charakteryzuje się tym, że koń bardziej energicznie pracuje w nim swoimi kończynami. Wiem o co Ci chodzi, ale z drugiej strony - ważne jest to, by w każdym rodzaju stępa (niezależnie od jego tempa) koń angażował pracę swoich kończyn, przede wszystkim zadnich (zdaje się, że pisałam o tym na swoim blogu).
Tak poza tym, to ze wszystkim się zgadzam i czekam na następne posty:)
Malwina
Dziękuję bardzo za uwagę :) o to mi chodziło, ale ciężko było mi to ubrać w słowa ;)
UsuńBardzo mnie cieszy to, że odwiedzasz mojego bloga :)
Dziękuję i pozdrawiam