Krótkie wprowadzenie
Stęp jest najwolniejszy spośród wszystkich chodów konia. Nazywa się go chodem czterotaktowym — możemy usłyszeć cztery uderzenia kopyt o ziemię. Czy to jak koń stawia kończyny, jest przypadkowe? Nie. Istnieje ściśle określona kolejność. Liczyć zaczynamy od lewej tylnej, następnie lewa przednia, prawa tylna i prawa przednia. Jak widać, na samym początku koń zaczyna od tylnej, następnie w ruch idzie po tej samej stronie przednia kończyna i znów wracamy na tył, ale tym razem po drugiej stronie i znów przód. Schematycznie, prawda? Stęp jest chodem kroczącym, ponieważ nie występuje w nim faza zawieszenia, podczas której żadna z nóg nie dotyka podłoża. W stępie wyróżnia się symetrię dwunożną.
Przedstawię teraz wam opis kinematyczny stępa, dla konia poruszającego się z prędkością 1,6 m/s.
Stęp pośredni jest chodem niewymuszonym o średniej długości wykroku. Koń musi być postawiony na pomoce. Jego krok jest energiczny, koń idzie w rozluźnieniu. Stawia równomierne i zdecydowane kroki. Warto zaznaczyć, że kopyto tylne przekracza ślad kopyta przedniego. Jeździec powinien mieć lekki, miękki i stały kontakt z pyskiem konia — tak, by koń miał możliwość na naturalny ruch szyi i głowy.
Stęp zebrany jest bardzo trudnym chodem, ponieważ bardzo łatwo zgubić czterotaktowość chodu — konie często wpadają w innochód. Główną przyczyną tego jest słaby grzbiet konia. Koń ze słabym grzbietem nie radzi sobie w zebraniu, ratuje się poprzez naprężenie grzbietu. Traci wtedy równowagę i gubią się cztery takty. W prawidłowym stępie zebranym koń jest postawiony na pomoce, porusza się zdecydowanym krokiem naprzód. Wyraźnie jest zaznaczone uniesienie i zaokrąglenie szyi, które wykazuje samoniesienie. Koń ma głowę zbliżoną do pionu. Jeździec ma lekki kontakt z pyskiem konia. Szczególnie ważne jest zaangażowanie tylnych kończyn konia — widać mocną pracę stawów skokowych. W porównaniu do stępa pośredniego wykrok w stępie zebranym jest krótszy, natomiast kończyny są unoszone wyżej. Wynika to z faktu, że w stępie zebranym zgięcie w stawach jest większe.
W stępie wyciągniętym widać zdecydowane poszerzenie ram zwierzęcia. Koń kroczy bez pośpiechu, z maksymalnym wykrokiem kończyn. Tylne kopyta zdecydowanie przekraczają ślady kopyt przednich. Koń wyciąga szyję i głowę w przód i w dół, z nosem znajdującym się zdecydowanie przed pionem. Kontakt jeźdźca z pyskiem konia powinien być zachowany i umożliwiający wyciągnięcie szyi.
Stęp swobodny, jak sama nazwa wskazuje, ma pozwolić zwierzęciu na kroczenie w rozluźnieniu. Koń powinien swobodnie wyciągnąć i obniżyć głowę i szyję. Nie oznacza to, że koń ma iść jak muł z nogi na nogę. Kopyta kończyn tylnych muszą przekraczać ślady pozostawione przez kopyta przednie. Świadczy to o jakości stępa swobodnego.
Stęp na luźnej wodzy wykonywany pomiędzy ćwiczeniami jest dla konia lepszą nagrodą od smakołyku. Koń może wtedy rozciągnąć mięśnie i pozwolić sobie na krótką regenerację.
Mówiąc o stępie, nie możemy używać określenia "impuls". Wynika to z faktu, że stęp nie jest chodem biegnącym, tylko kroczącym. Określenia impuls używamy tylko w przypadku chodów z fazą zawieszenia.
W L klasie ujeżdżenia należy zaprezentować stęp pośredni i swobodny. W P klasie dochodzi stęp wyciągnięty. Stęp zebrany pojawia się w programach klasy N ujeżdżenia. Dodatkowo w tej klasie występuje też półpiruet w stępie.
Wyróżniamy również stęp hiszpański, który wywodzi się z Hiszpanii. Jest to chód widowiskowy, z wysoką kadencją kończyn przednich. Chód ten można zaliczyć do widowiskowych sztuczek, które z chęcią są oglądane i fotografowane, jednak warto zaznaczyć, że sam stęp hiszpański nie określa poziomu wyszkolenia konia i nie wpływa na jego kondycję. Co najwyżej bardzo męczy zwierzę, gdyż jest zmuszane do nienaturalnego podnoszenia kończyn.
Ufff... I to by było na tyle. Ponad trzy strony A4 samego tekstu. Mam nadzieję, że nie przytłoczyłam was tą wiedzą. Jednak jak już o czymś pisać, to porządnie — od A do Z.
Czy post okazał się przydatny? Dowiedzieliście się z niego czegoś nowego?
Biomechanika chodu
Koń idący stępem porusza się z prędkością od 1,2 do 1,8 m/s. Długość kroku wynosi od 1,5 do 1,9 m więc częstotliwość kroku to 0,8 - 1,1 krok/s. Czas podparcia pojedynczej kończyny szacuje się na 65-75% kroku. Warto zaznaczyć, że przy stępie zebranym średnia prędkość wynosi 1,37 m/s, natomiast przy stępie wyciągniętym wynosi już 1,82 m/s przy niewielkim wzroście częstotliwości kroku.Przedstawię teraz wam opis kinematyczny stępa, dla konia poruszającego się z prędkością 1,6 m/s.
- czas trwania kroku wynosi 1,09 s,
- czas trwania fazy podparcia wynosi 0,69 s,
- czas trwania fazy płynięcia wynosi 0,4 s,
Wyżej wymienione fazy dotyczą pojedynczej kończyny w czasie kroku. Faza podparcia zawiera prostowanie nogi z kontaktem kończyny na wierzchołku kopyta i pełnym kontaktem kopyta z ziemią, wyprostowanie nogi z pozycją środkową podparcia nogi oraz zginanie nogi z kontaktem na wierzchołku kopyta i odrywaniem kopyta od podłoża. Faza płynięcia, czyli faza uniesienia nogi nad ziemią zawiera fazę przyspieszenia kopyta, pozycję środkową płynięcia kopyta nad ziemią oraz zwolnienie kopyta.
Zakres ruchu stawów w kończynach
Gdy chodzimy, nie myślimy o tym, w jaki sposób nasz organizm radzi sobie z pokonywaniem odległości. On to robi i już. Nie musimy myśleć, że w danej chwili nasze kolano się zgina, zgina się staw skokowy etc. Jednak skoro już opisujemy szczegółowo stęp, to warto zwrócić uwagę również na ruch stawów.
Zakres ruchu stawów w kończynie przedniej – w stopniach (º)
|
|
| Ramię |
13,1º
|
| Łokieć |
51,1º
|
| Nadgarstek |
68,7º
|
| Staw pęcinowy |
60,2º
|
Zakres ruchu stawów w kończynie tylnej – w stopniach (º)
|
|
| Biodro |
24,8º
|
| Kolano |
39,1º
|
| Staw skokowy |
35,6º
|
| Staw pęcinowy |
71,8º
|
Z tabeli możemy odczytać, że większy zakres ruchu posiada staw pęcinowy kończyny tylnej w porównaniu do przedniej. Przyjmuje on większe obciążenia i jest bardziej narażony na kontuzje.
Osiem faz ruchu
 |
| Kolejność stawiania kończyn w stępie wraz z fazami ruchu |
Pierwsza faza — podparcie trójnożne
Koń oparty jest na obu kończynach tylnych oraz na lewej przedniej, prawa przednia jest w zawieszeniu.
Druga faza — podparcie dwunożne
Koń jest oparty na kończynach przekątnych, czyli na lewej przedniej i prawej tylnej.
Trzecia faza — podparcie trójnożne
Oparcie na obu kończynach przednich oraz na prawej tylnej. Kończyna lewa tylna znajduje się w fazie zawieszenia.
Czwarta faza — podparcie dwunożne
Koń opiera się na kończynie prawej przedniej i prawej tylnej, które są w rozkroku. Kończyny lewa tylna i lewa przednia nie mają kontaktu z podłożem, są w skrajnym zbliżeniu do siebie — tworzą literę V.
Piąta faza — podparcie trójnożne
Koń oparty jest na obu kończynach tylnych oraz na prawej przedniej, lewa przednia jest w zawieszeniu.
Szósta faza — podparcie dwunożne
Koń jest oparty na kończynach przekątnych, czyli na prawej przedniej i lewej tylnej.
Siódma faza — podparcie trójnożne
Oparcie na obu kończynach przednich oraz na lewej tylnej. Kończyna prawa tylna znajduje się w fazie zawieszenia.
Ósma faza — podparcie dwunożne
Koń opiera się na kończynie lewej przedniej i lewej tylnej, które są w rozkroku. Kończyny prawa tylna i prawa przednia nie mają kontaktu z podłożem, są w skrajnym zbliżeniu do siebie — tworzą literę V.
 |
| Grafika pochodzi z książki "Biomechanika ruchu konia dla jeźdźców" K. Blignault |
Rodzaje stępa
Dobrnęliśmy do półmetka. Pisząc ten tekst, nie wiedziałam, że można aż tak rozpisać się o stępie. Podejrzewam, że wy także nie zdawaliście sobie z tego sprawy. Wracając do tematu, każdy jeździec powinien wiedzieć jakie rodzaje stępa wyróżniamy. Jednak z doświadczenia wiem, że jednak nie jest to taką oczywistością. Podczas sześciu tygodni półkolonii, na których byłam instruktorką, tylko troje dzieciaków było w stanie odpowiedzieć poprawnie na pytanie "wymień rodzaje stępa". Przykre.Stęp pośredni jest chodem niewymuszonym o średniej długości wykroku. Koń musi być postawiony na pomoce. Jego krok jest energiczny, koń idzie w rozluźnieniu. Stawia równomierne i zdecydowane kroki. Warto zaznaczyć, że kopyto tylne przekracza ślad kopyta przedniego. Jeździec powinien mieć lekki, miękki i stały kontakt z pyskiem konia — tak, by koń miał możliwość na naturalny ruch szyi i głowy.
Stęp zebrany jest bardzo trudnym chodem, ponieważ bardzo łatwo zgubić czterotaktowość chodu — konie często wpadają w innochód. Główną przyczyną tego jest słaby grzbiet konia. Koń ze słabym grzbietem nie radzi sobie w zebraniu, ratuje się poprzez naprężenie grzbietu. Traci wtedy równowagę i gubią się cztery takty. W prawidłowym stępie zebranym koń jest postawiony na pomoce, porusza się zdecydowanym krokiem naprzód. Wyraźnie jest zaznaczone uniesienie i zaokrąglenie szyi, które wykazuje samoniesienie. Koń ma głowę zbliżoną do pionu. Jeździec ma lekki kontakt z pyskiem konia. Szczególnie ważne jest zaangażowanie tylnych kończyn konia — widać mocną pracę stawów skokowych. W porównaniu do stępa pośredniego wykrok w stępie zebranym jest krótszy, natomiast kończyny są unoszone wyżej. Wynika to z faktu, że w stępie zebranym zgięcie w stawach jest większe.
W stępie wyciągniętym widać zdecydowane poszerzenie ram zwierzęcia. Koń kroczy bez pośpiechu, z maksymalnym wykrokiem kończyn. Tylne kopyta zdecydowanie przekraczają ślady kopyt przednich. Koń wyciąga szyję i głowę w przód i w dół, z nosem znajdującym się zdecydowanie przed pionem. Kontakt jeźdźca z pyskiem konia powinien być zachowany i umożliwiający wyciągnięcie szyi.
Stęp swobodny, jak sama nazwa wskazuje, ma pozwolić zwierzęciu na kroczenie w rozluźnieniu. Koń powinien swobodnie wyciągnąć i obniżyć głowę i szyję. Nie oznacza to, że koń ma iść jak muł z nogi na nogę. Kopyta kończyn tylnych muszą przekraczać ślady pozostawione przez kopyta przednie. Świadczy to o jakości stępa swobodnego.
Ciekawostki
A teraz czas na kilka ciekawostek. Nie wiem, czy wiecie, ale stęp jest najważniejszym i najtrudniejszym z chodów. Bardzo ciężko wpłynąć na jego poprawę. Często nie przykładamy do niego wagi, stępujemy, by stępować, a to jest poważnym błędem.Stęp na luźnej wodzy wykonywany pomiędzy ćwiczeniami jest dla konia lepszą nagrodą od smakołyku. Koń może wtedy rozciągnąć mięśnie i pozwolić sobie na krótką regenerację.
Mówiąc o stępie, nie możemy używać określenia "impuls". Wynika to z faktu, że stęp nie jest chodem biegnącym, tylko kroczącym. Określenia impuls używamy tylko w przypadku chodów z fazą zawieszenia.
W L klasie ujeżdżenia należy zaprezentować stęp pośredni i swobodny. W P klasie dochodzi stęp wyciągnięty. Stęp zebrany pojawia się w programach klasy N ujeżdżenia. Dodatkowo w tej klasie występuje też półpiruet w stępie.
Wyróżniamy również stęp hiszpański, który wywodzi się z Hiszpanii. Jest to chód widowiskowy, z wysoką kadencją kończyn przednich. Chód ten można zaliczyć do widowiskowych sztuczek, które z chęcią są oglądane i fotografowane, jednak warto zaznaczyć, że sam stęp hiszpański nie określa poziomu wyszkolenia konia i nie wpływa na jego kondycję. Co najwyżej bardzo męczy zwierzę, gdyż jest zmuszane do nienaturalnego podnoszenia kończyn.
Czy post okazał się przydatny? Dowiedzieliście się z niego czegoś nowego?
